DUÂNIN ÂDÂBI....

DUÂNIN ÂDÂBI

﴿ وَاذْكُرْ رَبَّكَ ف۪ى نَفْسِكَ تَضَرُّعًا وَخ۪يفَةً وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَالْاٰصَالِ وَلَا تَكُنْ مِنَ الْغَافِل۪ينَ ﴾ [سورة الأعراف:٧/٢٠٥]

“Sabah ve akşam Rabbini, içinden yalvararak, ürpererek ve yüksek olmayan, kendinin iş‏itebileceği sesle zikret, gâfillerden olma!”[1]

 

GAZÂLÎ (RAHIMEHÜLLÂH), DUÂNIN YAPILMASI HAKKINDA ON MADDELİK BİR “ÂDÂB” LİSTESİ VERMİŞTİR.

1-     Duâya besmele ile başlamak,

2-     Şerefli vakitleri aramak,

3-     Şerefli hallerden istifâde etmek,

4-     Kıbleye dönerek, koltuklarının altı görülecek şekilde ellerini kaldırıp duâ etmek,

5-     Duâyı gizlice yâni hafîf sesle yapmak,

6-     Duâda yapmacık sözlerden sakınmak,

7-     Huzû ve huşû içinde Allâh-ü Teâlâ’dan korkarak ve kabûlünü umarak istediği şeyde ısrarla durmak,

8-     Duâsında azimli ve kabûlünde ümitli olmak sûretiyle Allâh-ü Te’âlâ-ya karşı “hüsn-i zân”da bulunmak,

9-     Tekrar tekrar isteyerek duâsında ısrar etmek,

10-                       Duânın kabûl olmasında asıl olan bâtını edebdir.

O da tevbe etmek, helâlleşmek ve bütün himmetini Allâh-ü Te’âlâ-ya bağlamaktır. Duânın kabul olmasında en kuvvetli âmil budur.[2]

DUÂNIN KABÛLÜ ÜÇ ŞEYE BAĞLIDIR

1-     Kazâya muvâfık (Allâh-ü Te’âlâ-nın takdîrine uygun olması,

2-     O kimse hakkında duânın hayırlı olması,

3-     İstenilen şeyin muhal (imkânsız) olmamasıdır.[3]

Tasavvufta duâ genellikle sözle (Lisân-ı Kâl), bazen de susularak (Lisân-ı Hâl) yapılır. Duâlarda Allâh-ü Teâlâ ulaşılmak istenen bir sevgili olarak gö­rüldüğünden perdelerden ve hicrandan yakınılır, vuslat ve müşâhede taleb edi­lir. Tasavvuf edebiyatında “habîb, mahbûb, ma’şûk, yâr, can, cânân” de­nilince daima Allâh-ü Teâlâ anlaşılır.

 

DUÂNIN KABÛLE ŞÂYAN OLDUĞU ZAMAN VE MEKÂNLAR

1-     Seher vakti,

2-     İftar vakti,

3-     Ezanla kamet arası,

4-     Çarşamba günü,

5-     Öğle ile ikindi arası,

6-     Zorluk, sıkıntı hâlinde,

7-     Sefer ve hastalık hallerinde,

8-     Yağmur yağarken,

9-     Allâh-ü Teâlâ yolunda cihadda saf kurulurken yapılan duâlar kabûl olur.

RÛHU’L-BEYÂN TEFSÎRİ’NDE:

1-     Ka’be görüldüğünde,

2-     Üç mescid (Ka’be-i Muazzama, Ravza-i Mutahhara ve Mescid-i Aksâ) de,

3-     En’âm Sûresi’ndeki celâleteyn arasında,

... رُسُلُ اللّٰهِ اَللّٰهُ اَعْلَم ...

(En’âm Sûresi âyet 124 deki; Bu iki Lafza-i Celâl)

1-          Tavafta,

2-          Mültezem (Hacer-i Esved’le Ka’be-nin kapısı arasın) da,

3-          Beytüllâh’ın her tavâfında,

4-          Zemzem kuyusunda,

5-          Zemzem suyu içildiğinde,

6-          Safâ ve Merve üzerinde,

7-          Sa’y de,

8-          Makâm-ı İbrâhîm arkasında,

9-          Arafat’ta,

10-     Müzdelife’de,

11-     Minâ’da,

12-     Minâ’da üç şeytan taşlandığı yerde,

13-     Peygamberlerin (salevâtüllâh-i alâ nebiyyinâ ve aleyhim ecme’în) kabirleri yanında yapılan duâlar kabûl olur.

Kurtubî Tefsîri’nde zikredildiğine göre: Şehr İbn-i Havşep (r.a.); Ümmü’d-Derdâ (r.a.) bana Şöyle dedi : --- “Ey Şehr! Vücudunda ara sıra bir ürperme buluyor musun? Dedi, ben de --- “Evet” deyince Ümmü’d-Derdâ (r.a.) : --- “ O zaman Allâh-ü Te’âlâ-ya duâ et, o anda duâ mutlakâ kabûl olunur.” Buyurdu.[4] 

 

Ebû Hüreyre (r.a.): Efendimiz (‘aleyhi’s-salât-ü ve’s-selâm)’den rivâyet-i kerîmesinde: --- “Sakın sizin biriniz, yâ Allâh-ü Teâlâ! Dilersen beni mağfiret eyle! yâ Allâh-ü Teâlâ! Dilersen bana merhamet eyle! Diye duâ etmesin. İstemeyi azim ve kat’iyyetle (kesin bir ifâdeyle), yapsın! Çünkü şüphesiz Allâh-ü Teâlâ için hiçbir zorlayıcı yoktur.”[5]   

 

Ebû Hüreyre (r.a.): Efendimiz (‘aleyhi’s-salât-ü ve’s-selâm)’den rivâyet-i kerîmesinde: --- “Allâh-ü Te’âlâ-ya duâdan daha üstün bir şey yoktur.”[6]

 

DUÂ EDENLERİN TALEBİNE CEVAP ÜÇ KISIMDIR:

1- Ya talebine hemen cevâb verilir,

2- Ya bekletilip daha iyisi verilir,

3- Ya da kendisinden duâya bedel, misliyle günah affedilir.

Nitekim Cenâb-ı Zû’l-Celâl bu üslûbla Zât-ı ilâhîlerini tanıtırken,

﴿ أَمَّنْ يُج۪يبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّٓوءَ وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَآءَ اْلاَرْضِۜ ءَاِلٰهٌ مَعَ اللّٰهِۜ قَل۪يلاً مَا تَذَكَّرُونَۜ ﴾ [سورة النمل:٢٧/٦٢]

“(Onlar mı hayırlı) yoksa darda kalana kendine yalvardığı zaman karşılık veren ve (başındaki) sıkıntıyı gideren, sizi yeryüzünün hâkimleri kılan mı? Allâh-ü Te’âlâ-dan başka bir tanrı mı var! Ne kadar da kıt düşünüyorsunuz!”[7]

 

Efendimiz (‘aleyhi’s-salât-ü ve’s-selâm):

"أَلدُّعُآءُ يَرُدَّ الْقَضَآءَ."

--- “Duâ,  kazâyı defeder.”

 "أَلدُّعَآءُ يَنْفَعُ مِمَّا نَزَلَ وَمِمَّا لَمْ يَنْزِلْ فَعَلَيْكُمْ عِبَادُ اللّٰهِ بِالدُّعَآءِ."  

--- “Duâ, gelmiş olan musîbet için de henüz gelmemiş olan musîbet için de faydalıdır.”

 "تَالدُّعَآءُ يَرُدُّ الْبَلٰٓاءَ." 

 --- “Duâ belâyı defeder.”

 "أَلدُّعَآءُ مُخُّ الْعِبَادَةِ."

  --- “Duâ ibâdet’in özü ve iliğidir”

  "أَلدُّعَآءُ مِفْتَاحُ الرَّحْمَةِ."  

--- “Duâ, Allâh-ü Te’âlâ-nın rahmet kapısını açan anahtar” buyurmuştur.[8]

قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ ﷺ : " يُسْتَجَابُ لِاَحَدِكُمْ مَالَمْ يَعْجَلْ، يَقُولُ: قَدْ دَعَوْتُ رَبّ۪ى فَلَمْ يَسْتَجِبْ ل۪ى."

Hz. Ebû Hüreyre (r.a.) anlatıyor: “Rasûlüllâh (‘aleyhi’s-salât-ü ve’s-selâm) buyurdular ki: --- “Acele etmediği müddetçe her birinizin duâsına icâbet olunur. Ancak şöyle diyerek acele eden var: Ben Rabbime duâ ettim duamı kabul etmedi.”[9]

"إِنَّ الْعَبْدَ لَا يُخْطِعُهُ مِنَ الدُّعَآءِ إِحْدٰى ثَلَاثٍ إِمَّا ذَنْبٌ يُغْفَرُ لَهُ وَ إِمَّ خَيْرٌ يُعَجَّلُ لَهُ وَ إِمَّ خَيْرٌ يُدَّخَرُ لَهُ."

Ebû Hüreyre (r.a.): Efendimiz (‘aleyhi’s-salât-ü ve’s-selâm)’den rivâyet-i kerîmesinde: --- “Kul, duâsında üç şeyin birini almaktan şaşmaz,

1-     Ya duâ sâye­sinde günâhı bağışlanır,

2-     Ve yâhut peşin bir mükâfaat alır,

3-     Ya da âhirette karşılığını bulur.”[10]

 

Ebû Hüreyre (r.a.) : Efendimiz (‘aleyhi’s-salât-ü ve’s-selâm)’den rivâyet-i kerîmesinde: “Sizin biriniz, Rabbinden bir şey istediğinde kabul eseri anlarsa:

 "أَلْحَمْد للّٰهِ الَّذ۪ى بِنِعْمَتِه۪ تَتِمُّ الصَّلِحَاتُ."

 “Bütün hamdler, ni’metiyle iyiliklerin tamamlandığı Allâh-ü Te’âlâ-ya aittir.” Desin. Duâsının kabulü geciken de: "أَلْحَمْد للّٰهِ عَلَى كُلِّ حَالٍ"  “Her hâl üzere Allâh-ü Te’âlâ-ya hamd olsun.” Desin.[11]

"رَبِّ يَسِّرْ وَلاَ تُعَسِّرْ رَبِّ تَمِّمْ بِالْخَيْرِ وَبِهِ نَسْتَعِينْ"

“Allâh-ü Teâlâ’yım! Kolaylaştır, zorlaştırma. Yâ Rabbî! Hayırla sonuçlandır. Yalnız senden yardım dileriz.”

 

Allâh-ü Te’âlâ’ya çokça yalvarmaktır. Tek sermâyemiz Allâh-ü Te’âlâ’ya duâdır.

 

Allâh-ü Te’âlâ Kur’ân-ı Kerîm’de:

٨ وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَاد۪ى عَنّ۪ى فَإِنّ۪ى قَر۪يبٌۜ اُج۪يبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِۙ فَلْيَسْتَج۪يبُوا ل۪ى وَلْيُؤْمِنُوا ب۪ى لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ٧ [سورة البقرة:٢/١٨٦]   

“Kullarım, beni senden sorarlarsa, (bilsinler ki), gerçekten ben (onlara çok) yakınım. Bana duâ edince, duâ edenin duâsına cevâb veririm. O hâlde, doğru yolu bulmaları için benim davetime uysunlar, bana îmân etsinler.”[12] Diye fermân buyurmaktadır.

 

İşte buradaki ibâdetten maksat “duâ”dır. Çoğunlukla Müslüman gençler, İslâm’a hizmet, Allâh-ü Te’âlâ-ya kulluk ederek ve İslâmî bir toplumun oluşması için çalışarak Allâh-ü Teâlâ yolunun yolcuları olmaları gerekirken aksine kendilerinde bir bıkkınlık ve yorgunluk hissederler.

 

Bu yorgunluk ve bezginliği onlara bulaştıranlar, kendilerini çepe-çevre kuşatan insan ve cin şeytanlarıdır. Peki, bunun çâresi yok mudur? Elbette ki vardır: Çâresi, Allâh-ü Te’âlâ ile baş başa kalabilecekleri, ona yalvarabilecekleri, çâresizlik içinde ellerini ona uzatabilecekleri, onda sâdece ondan yardım isteyebilecekleri, kanadı yaralı bir kuş gibi ona münâcaatta bulunabilecekleri uygun vakitler ayarlamalarıdır.

 

Çünkü seni her türlü kötülükten ancak Allâh-ü Te’âlâ kurtarabilir.

 

“Allâh-ü Te’âlâ-ya sığınırım, zîrâ benden kendisine itaat etmemi, isyân etmememi, emrettiği yerde bulunmamı, yasakladığı yerde bulunmamamı istemektedir. Fakat ben irâdesi zayıf bir kulum. Nefsine mahkûm olan biriyim. Sen ise tek sığınağım, tek kurtuluşumsun. Allâh-ü Teâlâ’yım beni nefsimin istek ve arzularından koru, onlara esir etme.”

 

Şeklinde duâ etmektir. Zâten her birimizin kendimizi süslememiz gereken ubûdiyyetin/kulluğun mânâsı da bu değil midir?

 

Tabi ki, şükür de böyledir. Allâh-ü Te’âlâ ile baş başa kaldığı anda önceden belirlenmiş olan duâ ve kelimeleri tekrarlaması gerekmez. İhlasla, huşû ile aklına gelen kelimeleri ve duâları yapmak uygun düşecektir.

 

Allâh-ü Te’âlâ bizlere, “emr-i bi’l-ma’rûf ve’n-nehy-i ‘ani’l-münker” yapmamızı nasîb eylesin. Allâh-ü Te’âlâ nasıl da hüzünlü gönülleri sevince boğuyor, nasıl da kırık kalbleri sarıyor.[13]

عن أبي هريرة رَضِيَ اللّٰهُ عَنه قال: قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ ﷺ : كُلُّ خُطْبَةٍ لَيْسَ ف۪يهَا تَشَهُّدٌ فَهِيَ كَالْيَدِ الْجَذْمَآءِ

Hz. Ebû Hüreyre (r.a.) anlatıyor: Rasûlüllâh (‘aleyhi’s-salâtü ve’s-selâm), buyurdular ki:

 

--- “İçerisinde teşehhüd bulunmayan bir duâ, kesilmiş el gibidir.” [14]

 

İBN MANZÛR DUÂ ETMENİN BAŞLICA ÜÇ ŞEKLİNİN BULUNDUĞUNU BELİRTİR;

1-      Allâh-ü Teâlâ (cc)’ın birliğini dile getirme ve övgüyle anma.

2-      Allâh-ü Teâlâ (cc)’tan af, merhamet gibi manevî isteklerde bulunma

3-      Allâh-ü Teâlâ (cc)’tan dünyevî nimetler istemek.

İslâm Âlimleri, Allâh-ü Te’âlâ-nın üstün gücü, sonsuz zenginliği karşısında kulun kendi hiçliğini, yoksulluğunu ve Allâh-ü Te’âlâ-nın inâyetine ihti­yaç hissetmesini ön plana çıkarmışlar­dır. Duânın bu muhtevâsından dolayı Hz. Peygamber (‘aleyhi’s-salât-ü ve’s-selâm)’in, --- “Duâ ibâdetin özüdür”[15] meâlindeki Hadîs-i Şerîf’i bü­tün ilgili kaynaklarda önemle zikredilir.

﴿ قُلْ مَا يَعْبَؤُ۬ا بِكُمْ رَبّ۪ى لَوْلَا دُعَآؤُ۬كُمْۚ ... ﴾  [سورة الفرقان:٢٥/٧٧]

“(Ey Muhammed!) De ki: “Duânız olmasa, Rabbim size ne diye değer versin!...”[16]

﴿ وَلَاتَطْرُدِ الَّذ۪ينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَدٰوةِ وَالْعَشِىِّ يُر۪يدُونَ وَجْهَهُۜ ... ﴾ [سورة الانعام:٦/٥٢]

“Rablerinin rızâsını isteyerek sabah akşam O’na duâ edenleri yanından kovma…”[17]

﴿ وَاصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذ۪ينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَدٰوةِ وَالْعَشِىِّ يُر۪يدُونَ وَجْهَهُ وَلَا تَعْدُ عَيْنَاكَ عَنْهُمْۚ ... ﴾ [سورة الكهف:١٨/٢٨]

“Sabah akşam Rablerine, O’nun rızâsını dileyerek duâ edenlerle birlikte ol…”[18]

 

Yine aynı sebeble bütün müfessirlerin yorumuna göre yukarıdaki bu iki Âyet-i Kerîme’de İslâm’ın en önemli ibâdeti olan namaz duâ kavramıyla ifâde edilmiştir.

عَنْ أُمُّ سَلَمَةَ  زَوْجِ النَّبِيِّ ﷺ رَضِىَ اللّٰهُ عَنْهَا قَالَتْ: كَانَ رَسُولُ اللّٰهِ ﷺ إِذَا انْصَرَفَ مِنْ صَلَاةِ الْمَغْرِبِ يَدْخُلُ فَيُصَلّٰى رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ يَقُولُ ف۪يمَا يَدْعُوا: "يَامُقَلِّبَ الْقُلُوبِ ثَبِّتْ قُلُوبَنَا عَلٰى د۪ينِكَ."

Ümmü Seleme (r.anhâ) vâlidemizden rivâyet edildiğine göre; --- “Rasûlüllâh (sallellâh-ü aleyh-i ve sellem) akşam namazını kıldıktan sonra (yanıma) girer iki rekât namaz kılar ve sonra:

 

--- “Ey kalbleri çeviren Allâhım! Kalblerimizi dînin üzere sâbit kıl.” diye duâ ederdi.”[19]

 

Gerçekten duâ bir silaha benzer. Silah kuşanan içindir. Silahın kuvvetli olması sadece yeterli değildir. Ne zaman silah sağlam, kullanan el sağlam, hedef belli, ortada hiçbir engel yok, bu durumda isabet etmemesi, mümkün değildir. Şartlar eksik olunca, istenilen hedefe varmak güçleşecektir. Duâ da bir silah misalidir. Duânın kabûl olabilmesi içinde, bazı şartların yerine getirilmesi gerekir. Bunlar şunlardır:

1-      İstikamet: Kulun duâsının kabûl olabilmesi için kul Allâh’ın dînini Onun ve Rasûlünün benimsedikleri çerçevede yaşaması gerekir.

2-      Azim: Duâ ederken kul talebinde azimli olmalıdır. Yâ Rabbî, ben filan şeyi talep ediyorum, şeklinde isteğinde tevazu göstererek ısrarcı olmalıdır.

3-      Uygun vakit: Duâ edilecek zamanın uygun bir vakitte yapılması, duâların kabûl gördüğü zamana tekabül ettirilmesi.

DUÂLARIN KABÛL EDİLDİĞİ VAKİTLER!

 

Duâların kabûl olduğu vakitleri Peygamberimiz (sallellâh-ü ‘aleyh-i ve sellem) çeşitli Hadîs-i Şerîfleri’yle bildirmiştir. Bu vakitler:

1-          Gecenin üçte birinden sonraki zamanda.

2-          Ezân’la kamet arasındaki zaman.

3-          Secde halinde bulunduğumuz an.

4-          Başımıza gelen bir musibet veya bir sıkıntı anında.

5-          Oruçlu olan kimselerin, iftar etmeleri sırasında.

6-          Yola çıkılınca yolculuk sırasında.

7-          Cuma namazı vaktinin içinde olduğumuz sırada.

8-          Allâh’ın anıldığı meclislere katıldığımız sırada.

9-          Kalbimizden gelen bir yalvarış duygusu sırasında.

10-     Duâ edersem, duâm kesin kabûl olacak duygusunun hissedildiği bir anda.

11-     Mübârek gün ve geceler.

 

12-     Cuma günü öğle ile ikindi arası.

 

13-     Recebin ilk gecesi,

 

14-     Şabanın 15. gecesi,

 

15-     Bayram geceleri,

 

16-     Arefe günü,

 

17-     Ramazan gün ve geceleri,

 

18-     İftar zamanı,

 

19-     Her günün zeval vakti.

 

20-     Bu vakitleri ganimet bilmelidir. Hadis-i şeriflerde buyuruluyor ki:

 

21-     (Şu beş gecede yapılan duâ red edilmez: Regaib gecesi, Şabanın 15. [Berat] gecesi, Cuma gecesi, Ramazan ve Kurban bayramı gecesi.) [İ.Asakir]

 

22-     (Cuma günlerinde bir an vardır ki, o anda edilen duâ red olmaz.) [Buhari, Müslim, Tirmizi]

 

23-     (Ramazanda Allâh(c.c.) günâhları affeder ve duâları kabûl eder.) [Taberani]

 

24-     Ezân okunurken ve ezân ile kamet arasında.

 

25-     Hadis-i şerifte, (Ezân okunurken duâ red olmaz) ve (Ezânla kamet arasında duâ kabûl edilir) buyuruldu.

 

26-     Namaz kılarken, secdede iken ve namazlardan sonra.

 

27-     Hadis-i şerifte, (Kulun Rabbine en yakın hali, namazda secdede ikendir. Secdede çok duâ edin. Bu duâ kabûl olur) ve (Beş vakit namazlardan sonra yapılan duâ kabûl olur) buyuruldu. (Buhari) Nafile namazlarda, secdede iken duâ edilir, farz namazlarda secdede duâ edilmez.

 

28-     Kur’an-ı kerîm hatmedilince.

 

29-     Hadis-i şerifte, (Kur’ân-ı Kerîm’i hatmedenin duâsı kabûl olur) buyuruldu.

 

30-     Kalbinde incelik hissettiği an.

 

31-     Hadis-i şerifte, (Rikkat [incelik] halinde duâyı ganimet bilin. Bu hal Rahmet kapısının açık olduğunu gösterir) buyuruldu.

 

32-     Kâbe-i şerifi görünce.

 

33-     Hadis-i şerifte, (Hac yapanların, duâları kabûl olur. Kâbe’de Mültezim denilen yerde, duâ eden mutlaka uğradığı musibetten kurtulur) buyuruldu.

 

34-     Hasta iken, sıkıntılı iken.

 

35-     Hadis-i şerifte, (Dertli müminin duâsını ganimet bilin!) buyuruldu. (Ebuşşeyh)

 

36-     Oruçlu iken.

 

37-     Hadis-i şerifte, (Oruçlunun duâsı red edilmez) buyuruldu. [Tirmizi]

 

38-     Yağmur yağarken, Kur’an okunurken, düşmanla karşılaşınca.

 

39-     Hadis-i şerifte, (Şu durumda rahmet kapıları açılır ve duâlar kabûl edilir: Kur’an okunurken, düşman ordusu ile karşılaşılınca, yağmur yağarken) buyuruldu.

 

40-     Cemaat halinde

 

41-     Hadis-i şerifte, (Bir cemaat toplanır, bir kısmı duâ eder, ötekiler de amin derse o duâyı, Allâh(c.c.) kabûl eder) buyuruldu.

 

42-     Gıyaben yapılan duâ.

 

43-     Hadis-i şerifte, (Din kardeşine gıyabında [arkasından] yaptığı duâ kabûl olur) buyuruldu. [İbni Ebi Şeybe]

 

44-     Ana babanın, yolcunun duâsı ve mazlumun zalime ettiği duâ.

 

45-     Hadis-i şerifte, (Ana babanın evladına duâsı, yolcunun, misafirin ve mazlumun duâsı makbûldür) buyuruldu. (Tirmizi)

 

46-     Kur’an-ı Kerîm’i hıfzedenler.

 

47-     Hadis-i şerifte, (Kur’an-ı Kerîm’i hıfzeden, her hatmi sırasında, kabûl olunmuş bir duâ hakkına sahip olur) buyuruldu.

 

48-     Hacılar, mücahidler.

 

49-     Hadis-i şerifte, (Şu dört duâ red olmaz: Din kardeşine arkasından yapılan duâ. İyileşinceye kadar hastaların, dönünceye kadar hacca ve savaşa gidenlerin duâsı) buyuruldu

 

50-     Müslümanlıkta saçlarını ağartanların, âlimlerin ve adil idarecilerin duâları da makbuldür.

 

Hadis-i şerifte, (Şu üç kişinin hakkını ancâk münafık olan küçümser: İslam yolunda saçını ağartmış olan, ilim sâhibi ve âdil idareci) buyuruldu.

 

Kurtubî Tefsirinde zikredildiğine göre: Şehr İbn-i Havşep (r.a.); Ümmüd Derdâ (r.a.) bana Şöyle dedi:

                            

“Ey Şehr! Vücudunda ara sıra bir Ürperme buluyor musun? Dedi, ben de “Evet” deyince Ümmüd Derdâ (r.a.): “O zaman Allâh’a duâ et, o anda duâ mutlaka kabûl olunur.” Buyurdu. Kurtubî: 2/313.

DUÂNIN KABÛL OLMASINI NELER ENGELLER?

1-      Masiyetler: Allâh-ü Te’âlâ-nın yapın dediklerini yapmayıp, başkalarına da yaptırmamak, yapmayın dediklerini yaparak, başkalarına da teşvik etmek. Bunu yapan kimse, Allâh’a isyân eden, yani; başkaldırandır.

2-      Haramlar: Yapılması, kullanılması, içilmesi, yenilmesi vb. şeylerin yasak oldukları halde işlenmesi.

3-      Günâhlar: İnsanların bilerek veya bilmeden yapmış oldukları haramlar. (Tövbe edilmemişse)

4-      Acelecilik: Yapılan duânın neticesinin hemen beklentisinde olmak.

5-      Aşırıcılık: Duâ ederken aşırıcı olmamalıdır. Aşırı taleplerden kaçınmak gerekir.

6-      Gafillik: Müslüman duâ ederken neyi, nasıl, niçin talep ettiğinin bilincinde olmalıdır.

 

Görüldüğü gibi İslam dini, duâların kabûl olması için şartlar koyduğu gibi, kabûl olmasını engelleyen şartları da belirtmiştir.

 

Allâh-ü Te’âlâ kullarıyla her zaman yakın olmak, onların niyazlarını, temennilerini, ihtiyaçlarını kendi ağızlarından duymak istemektedir.

 

Hadîs-i Şerîf’te; “Kim Allâh-ü Te’âlâ’dan bir şey istemez ise Allâh-ü Te’âlâ ona kızar.” (İbn. Mâce)

 

Arap şâiri şiirinde Allâh-ü Te’âlâ-ın kullarının duâsına bakışını şöyle seslendirir.

الله يغضب إن تركت سؤاله وبني آدم حين يسأل يغضب
لا تـسـألـن بنـي آدم حـاجـة .:. واسـأل الـذي أبـوابـه لا تحـجـب

 

“Allâh-ü Te’âlâ kendisinden bir şey istenilmeyince kızar.

Âdemoğlu ise, kendisinden bir şey istenilince kızar.”

 

Süfyân-ı Sevrî (k.s.) bu ulvî emir ve va'dden aldığı ilhamla sık sık şöyle dua ederdi:

 

"Ey kendisinden bir şeyler isteyeni, isteyip te çokça yalvaranı seven; istemeyeni, yönelip de yakarmayanı sevmeyen Ulu Tanrım! Senden başka kim böyle lütufkâr olabilir."

 

Allah dostlarından biri de demiş ki:

 

"Sakın âdemoğlundan bir şey isteme! Kapıları hiç kapanmayandan iste! İstemeyi terk ettiğinde Allah gazap eder. Âdemoğlu ise bir şey istenildiğinde isteyene kızar.

DUÂLAR HEMEN KABÛL EDİLİR Mİ?

 

İbrâhîm Ethem’e göre Duânın kabûl edilmeme sebepleri:

İbrâhîm Ethem hazretleri bir gün Basra çarşısında dolaşırken kendisine şöyle bir süâl yöneltilir. Ey üstâd! Allâh-ü Te’âlâ Kur’ân-ı Kerîm’de “Bana duâ edin duânızı kabûl edeyim.” Buyurmaktadır. Bizler duâ ediyoruz duâlarımız kabûl olmuyor. Bunun hikmeti nedir? İbrâhîm Ethem onlara, şöyle cevâb verir. “Çünkü sizin kalpleriniz şu on şeyden mahrumdur.”

1)          Siz Allâh-ü Te’âlâ-yı tanıdınız, onun sizdeki hakkını vermediniz. (İbadetlerinizi terk ettiniz.)

2)          Siz Kur’ân-ı Kerîm’i okudunuz, onunla amel etmediniz. (Kuran’ı Kerîm’i sadece süsleyip rafa kaldırdınız.)

3)          Siz Peygamber (sallellâh-ü ‘aleyh-i ve sellem)’i sevdiğinizi iddia ettiniz, Onun sünnetlerini terk ettiniz.

4)          Siz şeytanın düşmanınız olduğunu söylediniz, sonra onun yolunu takip ettiniz.

5)          Siz Cennete âşık olduğunuzu söylediniz, ulaşmak için çapalamadınız.

6)          Siz Cehennemden korktuğunuzu söylediniz, fakat ondan kaçma yolları aramadınız.

7)          Siz ölümün hak olduğunu söylediniz, fakat ölüme hiç hazırlanmadınız.

8)          Siz insanların ayıplarını gördünüz, fakat kendi ayıplarınızı hiç görmediniz.

9)          Siz Allâh-ü Te’âlâ-nın size verdiği nimetlerden yediniz, içtiniz, karşılığında şükretmediniz.

10)     Siz ölülerinizi mezara kendi ellerinizle defnettiniz, fakat onlardan hiç ibret almadınız. Bu haldeyken Allâh-ü Te’âlâ sizin duâlarınızı nasıl kabûl etsin?

 

ALLÂH-Ü TE’ÂLÂYA DUÂ ETMEK NASIL BİR ANLAM İFADE EDER.

 

Âlimler bu konuda, şu manalardan bahsederler.

a) Allâh-ü Te’âlâ zengindir. Fakir olan bir ilahtan yardım istenmez.

b) Allâh-ü Te’âlâ işitir. İşitmeyen bir ilahtan nasıl niyazda bulunulabilir.

c) Allâh-ü Te’âlâ cömerttir. Cimri olan bir ilahtan nasıl dilekte bulunulur.

d) Allâh-ü Te’âlâ acıyandır. Merhameti olmayan bir ilahtan nasıl yardım istenebilir.

e) Allâh-ü Te’âlâ her şeyi kadirdir. Her şeye gücü yetmeyen bir ilaha nasıl güvenilir.

f) Allâh-ü Te’âlâ’nın rızası ve sevmesi vardır. Rızası ve sevmesi olmayan bir ilah nasıl dilediğini verecektir.

İşte, Allâh-ü Te’âlâ, duâlardan dilediğini seçerek kabûl eder. Dilediğini kabûl etmez. Öyle olmamış olsaydı her dileyenin

duâsı kabûl olurdu. Duâ; hem yalvarış, hem ibadet, hem de Allâh-ü Te’âlâ-yı hakkıyla tanıma fırsatıdır.

Birbirimize duâ etmeyi ihmal etmeyelim. Birbirimize gıyabımızda duâlar edelim.

DUÂNIN ADAPLARI NELERDİR?

 

1-   Duânın yolculuk sırasında yapılması.

 

Hadîs-i Şerîfte; “Üç duânın kabûl olmaması için hiç bir şüphe yoktur. Bunlar mazlumun duâsı, yolcunun duâsı ve Babanın çocuğuna yaptığı duâdır.” Yolculuğun süresi ne kadar artarsa, sıkıntıların artmasıyla berâber duâların kabûlü da artar.

 

2-   Duâ ederken eski elbiselere bürünüp Allâh’ın karşısında acziyetimizi ifade eder şekilde bir halle bulunmak.

 

3-   Elleri semaya gökyüzüne doğru kaldırmak.

 

4-   Kıble yönüne dönmek.

 

5-   Sesi duâ anında mümkün mertebe azaltmak.

 

6-   Sadece ve sadece içten gelerek, direk olarak Allâh’ı düşünerek, Ondan bekleyerek, Ona sığınarak duâ etmek.

 

7-   Duâyı bolca tekrarlamak. Allâh-ü Te’âlâ-nın gücüne, kudretine, rubûbiyyetine sığınmak.

 

8-   Duâya başlarken Ona hamdederek, övgü ve senalarla başlamak, Rasûlüne salat ve selam getirmek.

 

9-   Duânın bitiminde “Âmin” kabûl et Allâh’ım demek.

 

Ruhul Beyan Tefsirinde : Kabe görüldüğün-de, Üç mescid (Kabe-i Muazzama, Ravza-i Mu-tahhara ve Mescid-i Aksa) de, En’am Suresinde-ki CELALETEYN (En’am Suresi Ayet 124 deki;

                                       Bu iki Lafza-i Celal ara-sında), tavafta, Mültezem (hacer-i esved le Kabe-nin kapısı arasın) da, Beytullah’ın her tavafında, Zemzem kuyusunda, Zemzem suyu içildiğinde, Safa ve Merve üzerinde, Sa’y de, Makâm-ı İbra-him arkasında, Arafatta, Müzdelife de, Minada, Minada üç şeytan taşlandığı yerde, Peygamberle-rin (Salavatullahi ala nebiyyina ve aleyhim ecme-ın) kabirleri yanında yapılan duâlar kabûl olur.

Ebu Hüreyre (r.a.) : Efendimiz (sallellâh-ü ‘aleyh-i ve sellem) : “Sakın sizin biriniz, ya Allâh ! dilersen beni mağfiret eyle! Ya Allâh! Dilersen bana merhamet eyle! Diye duâ etmesin. İstemeyi azim ve kat’iyyetle (kesin bir ifadeyle), yapsın! Çünkü şüphesiz Allâh için hiçbir zorlayıcı yoktur.”                Buhari, Deavat :21

Ebu Hüreyre (r.a.) : Efendimiz (sallellâh-ü ‘aleyh-i ve sellem) : “ Allâh’a duâdan daha üstün bir şey yoktur.” Tirmizi:3370

Ebu Hüreyre (r.a.) : Efendimiz (sallellâh-ü ‘aleyh-i ve sellem) : “ Kim Al- lah’ dan istemezse Allâh da ona gazâb eder (kı-zar).”                                                 Tirmizi, Deavat :2

 

DUÂNIN MAKBÛL OLDUĞU ZAMANLAR

 

1-               Seher vakti.

2-               Mübârek gün ve geceler.

 

a-               Cuma günü öğle ile ikindi arası.

b-              Recebin ilk gecesi,

c-                Şabanın 15. gecesi,

d-              Bayram geceleri,

e-                Arefe günü,

f-                 Ramazan gün ve geceleri,

g-               İftar zamanı,

h-              Her günün zeval vakti.

 

Bu vakitleri ganimet bilmelidir.

 

3-               Ezân okunurken ve ezân ile kamet arasında.

4-               Çarşamba günü öğle ile ikindi arasında.

5-               Namaz kılarken, secdede iken ve namazlardan sonra.

6-               Kur’an-ı kerîm hatmedilince.

7-               Kalbinde incelik hissettiği an.

8-               Kâbe-i şerifi görünce.

9-               Hasta, zorluk, sıkıntılı ve sefer hâlinde iken.

10-         Oruçlu iken.

11-         Yağmur yağarken,

12-         Kur’an okunurken,

13-         Düşmanla karşılaşınca.

14-         Cemaat halinde

15-         Gıyaben yapılan duâ.

16-         Ana babanın,

17-         Mazlumun zalime ettiği duâ.

18-         Kur’an-ı Kerîm’i hıfzedenler.

19-         Hacılar, mücahidler.

20-         Müslümanlıkta saçlarını ağartanların,

21-         Âlimlerin ve adil idarecilerin duâları da makbûldür.

22-         En’am Suresi’ndeki CELÂLETEYN (En’âm Sûresi Âyet 124 deki; Bu iki Lafza-i Celâl arasında),

 

﴿ وَاِذَا جَآءَتْهُمْ اٰيَةٌ قَالُوا لَنْ نُؤْمِنَ حَتّٰى نُؤْتٰى مِثْلَ مَآ اُو۫تِىَ رُسُلُ اللّٰهِۜ اَللّٰهُ اَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسَالَتَهُۜ سَيُص۪يبُ الَّذ۪ينَ اَجْرَمُوا صَغَارٌ عِنْدَ اللّٰهِ وَعَذَابٌ شَد۪يدٌ بِمَا كَانُوا يَمْكُرُونَ ﴾ [سورة الانعام:٦/١٢٤]

 

Rûhu’l-Beyan Tefsirinde: Ka’be görüldüğün-de, Üç mescid (Ka’be-i Muazzama, Ravza-i Mutahhara ve Mescid-i Aksa) de,

 

En’âm Suresinde-ki CELALETEYN (En’âm Suresi Ayet 124 deki;

﴿ وَاِذَا جَآءَتْهُمْ اٰيَةٌ قَالُوا لَنْ نُؤْمِنَ حَتّٰى نُؤْتٰى مِثْلَ مَآ اُو۫تِىَ رُسُلُ اللّٰهِۜ اَللّٰهُ اَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسَالَتَهُۜ سَيُص۪يبُ الَّذ۪ينَ اَجْرَمُوا صَغَارٌ عِنْدَ اللّٰهِ وَعَذَابٌ شَد۪يدٌ بِمَا كَانُوا يَمْكُرُونَ ﴾ [سورة الانعام:٦/١٢٤]

“Onlara bir âyet geldiği zaman, “Allâh elçilerine verilenin bir benzeri bize de verilinceye kadar aslâ inanmayacağız” derler. Allâh, elçilik görevini kime vereceğini çok iyi bilir. Suç işleyenlere Allâh katından bir aşağılık ve yapmakta oldukları hilekârlık sebebiyle çetin bir azâb erişecektir.”[20]

 

Bu iki Lafza-i Celal arasında), tavafta, Mültezem (hacer-i esved le Kabe-nin kapısı arasın) da, Beytullah’ın her tavafında, Zemzem kuyusunda, Zemzem suyu içildiğinde, Safa ve Merve üzerinde, Sa’y de, Makâm-ı İbra-him arkasında, Arafatta, Müzdelife de, Minada, Minada üç şeytan taşlandığı yerde, Peygamberle-rin (Salavatullahi ala nebiyyina ve aleyhim ecme-ın) kabirleri yanında yapılan duâlar kabûl olur.

Ebu Hüreyre (r.a.) : Efendimiz (sallellâh-ü ‘aleyh-i ve sellem) : “Sakın sizin biriniz, ya Allâh ! dilersen beni mağfiret eyle! Ya Allâh! Dilersen bana merhamet eyle! Diye duâ etmesin. İstemeyi azim ve kat’iyyetle (kesin bir ifadeyle), yapsın! Çünkü şüphesiz Allâh için hiçbir zorlayıcı yoktur.”                Buhari, Deavat :21

 

Ebu Hüreyre (r.a.) : Efendimiz (sallellâh-ü ‘aleyh-i ve sellem) : “ Allâh’a duâdan daha üstün bir şey yoktur.” Tirmizi:3370

Ebu Hüreyre (r.a.) : Efendimiz (sallellâh-ü ‘aleyh-i ve sellem) : “ Kim Al- lah’ dan istemezse Allâh da ona gazâb eder (kı-zar).”                                                 Tirmizi, Deavat :2

 

 

Hadis-i şerifte buyuruldu ki:

 

“Allâh (c.c.)’ü teâlâ, seher vakti, “İstiğfâr eden yok mu, onu mağfiret edeyim. İsteyen yok mu, istediğini vereyim, duâsını kabûl edeyim” buyurur.” [Müslim]

 

Allâh(c.c.)ü teâlâ iyileri överken, (Onlar seher vaktinde istiğfâr eder) buyuruyor. (Zariyat 18)

 

Seher vakti, gecenin son altıda biridir. Gecenin ikinci yarısından sonra da duâlar kabûl olur. [Gece, akşam ile imsak vaktinin arasıdır.]

عَنْ الْبَرَاءِ بْنِ عَازِبٍ رضي الله عنه  قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ ﷺ: إذَا أوَيْتَ إلى فِرَاشِكَ فَقُلِ: اللَّهُمَّ أسْلَمْتُ نَفْسِى إلَيْكَ، وَوَجَّهْتُ وَجْهِى إلَيْكَ، وَفَوَّضْتُ أمْرِى إلَيْكَ، وَألْجَأتُ ظَهْرِى إلَيْكَ، رَغْبَةً وَرَهْبَةً إلَيْكَ، َ مَلْجَأَ وَلَا مَنْجىَ مِنْكَ إلَّا إلَيْكَ، آمَنْتُ بِكِتَابِكَ الَّذِى أنْزَلْتَ، وَبِنَبِيِّكَ الَّذِى أرْسَلْتَ، فإنَّكَ إنْ مُتَّ مِنْ لَيْلَتِكَ مُتَّ عَلى الْفِطْرَةِ، وَإنْ أصْبَحْتَ أصَبْتَ خَيْراً.”[21]

Hz. Berâ (r.’anhâ) anlatıyor: “Rasûlullâh (‘‘aleyhi’s-salât-ü ve’s-selâm) buyurdular ki: “Yatağına girdiğin zaman şu duayı oku: “Allâhım nefsimi sana teslim ettim, yüzümü sana çevirdim, işlerimi sana emanet ettim, sırtımı sana dayadım. Senin rahmetinden ümitvârım, gazabından da korkuyorum. Senin ikâbına karşı, senden başka ne melce var, ne de kurtarıcı. İndirdiği Kitâb’a, gönderdiğin Peygamber (‘‘aleyhi’s-salât-ü ve’s-selâm)'e iman ettim”.

 

“Eğer bunu okuduğun gece ölecek olursan fıtrat üzere ölmüş olursun. Şayet sabaha erersen hayır bulursun.”[22]

KADİR GECESİ DUÂSI

"أَللّٰهُمَّ   إِنَّكَ عَفُوٌّ تُحِبُّ الْعَفْوَ فَاعْفُ عَنِّى."

“Ey Rabbim, sen affedicisin, affetmeyi seversin, ben günâhkâr kulunu da affet”[23]

ÖLÜMÜ TEMENNİ ÂDÂBI

عن أنس رَضِىَ اللّٰهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّٰه (صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم):  يَتَمَنَّيَنَّ أَحَدُكُمْ الْمَوْتَ مِنْ ضُرٍّ أَصَابَهُ. فَإِنْ كَانَ لاَبُدَّ فَاعِلًا فَلْيَقُلِ: أَللّٰهُمَّ  أَحْيِنِى مَا كَانَتِ الْحَيَاةُ خَيْرًا لِى. وَتَوَفَّنِى إِذَا كَانَتِ الْوَفَاةُ خَيْرًا لِى.

أخرجه الخمسة .

Hz. Enes (r.a.) anlatıyor: “Rasûlüllâh (‘aleyhi’s-salâtü ve’s-selâm) şöyle buyurdular:

 

--- “Sizden hiç kimse, maruz kaldığı bir zarar sebebiyle ölümü temenni etmesin. Mutlaka bunu yapmak mecburiyetini hissederse, bari şöyle söylesin: “Rabbim, hakkımda hayat hayırlı ise yaşat, ölüm hayırlı ise canımı al!”^[24]

لاَ يَتَمَنَّيَنَّ أَحَدُكُمُ الْمَوْتَ لِضُرٍّ نَزَلَ بِهِ فِى الدُّنْيَا

“Sizden hiç kimse dünyada maruz kaldığı musibet sebebiyle ölümü temenni etmesin.”

 

Burada “dünyada” diye sebep açıkça belirtilmektedir. Sahabeden bazıları, dünyevî olmayan mülahazalarla ölümü temenni etmiştir.

 

Nitekim Muvatta’da Hz. Ömer’in şöyle duâ ettiği kaydedilir:

أَللّٰهُمَّ  كَبِرَتْ سِنّى وَضَعُفَتْ قُوَّتِى وَأَنْتَشَرَتْ رَعِيَّتِى فَاقْبِضْنِى إِلَيْكَ غَيْرَ مُضَيِّعٍ وَلاَ مُضَرِّطٍ

“Ey Rabbim, yaşım ilerledi, kuvvetim zayıfladı, raiyyetim her tarafa intişâr etti. Artık fazla zarara düşmeden, ölçümü kaçırmadan beni yanına al.”

 

Yine Muvatta’da, Rasûlüllâh (‘aleyhi’s-salâtü ve’s-selâm)’ın da şöyle duâ ettiği nakledilmiştir:

أَللّٰهُمَّ  أَسْأَلُكَ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ وَتَرْكَ الْمُنْكَرَاتِ وَحُبَّ الْمَسَاكِينِ وَإِذَا أَرَدْتَ فِى النَّاسِ فِتْنَةً فَاقْبِضْنِى إِلَيْكَ غَيْرَ مَفْتُونٍ

“Yâ Rabbî, senden bana hayırlı işlerin fiilini, kötü işlerin terkini, fakirlerin sevgisini müyesser kılmanı temenni ediyorum. İnsanlar arasında bir fitne yaratacaksan, beni yanına al, fitneye bulaşmamış olarak dünyadan ayrılayım.”

 

Keza Ahmed İbn-u Hanbel ve başka kaynaklarda kaydedildiğine göre,

 

Âbis el Gıfârî şöyle duâ etmiştir: --- “Ey Tâun! Beni al götür!”

 

Kendisine: --- “Niye böyle söylüyorsun, Rasûlüllâh (‘aleyhi’s-salâtü ve’s-selâm): “Ölümü temenni etmeyin” demedi mi!” denince şu cevâbı vermiştir:

 

--- “Ben Rasûlüllâh’ın şöyle söylediğini işittim:

بَادِرُوا بِالْمَوْتِ سِتًّا اِمَارَةَ السُّفَهَآءِ وَكَثْرَةَ الشُّرَطِ وَبَيْعَ الْحُكْمِ وَاسْتِخْفَافًا بِالدَّمِ وَقَطِيعَةَ الرَّحْمِ وَنَشْئًا يَتَّخِذُونَ الْقُرآنَ مَزَامِيرَ يُقَدِّمُونَ اَحَدهُمْ لِيُفَنِّيَهُمْ وَإِنْ كَانَ اَقَلَّهُمْ فَهْمًا

“(Kıyâmet alâmetlerinden) şu altı hâl zuhur etmezden önce ölüme koşun:

 

2-     “Sefih (kıt akıllı) insanların hâkimiyeti,

3-     Polislerin çoğalması,

4-     Hükmün satılması (mahkemelerde rüşvetle hüküm verilmesi),

5-     İnsan kanının değerini kaybetmesi,

6-     Sıla-i rahmin kaybolması,

7-     Kur’ân’ı musiki yerine tutacak zamanelerin zuhûru.

 

8-     Bunlar, anlayışça en gabileri bile olsa, sırf kendilerine teganni yapsın diye içlerinden birine üstünlük tanırlar.”

 

Bu mevzuya temas eden âlimler, ölüm temennisiyle ilgili, Kur’ân’dan da iki âyet gösterirler:

1-               Hz. Yusuf (a.s.)’un duâsı:

٨... رَبِّ أَوْزِعْنِىۤ اَنْ اَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتِىۤ اَنْعَمْتَ عَلَىَّ وَعَلَى وَالِدَىَّ وَاَنْ اَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضٰيهُ وَاَدْخِلْنِى بِرَحْمَتِكَ فِى عِبَادِكَ الصَّالِحِينَ ٧

 

“… Ey Rabbim! Beni; bana ve ana-babama verdiğin nimetlere şükretmeye ve râzı olacağın sâlih ameller işlemeye sevk et ve beni rahmetinle sâlih kullarının arasına kat!”[25]

2-               Hz. Süleyman (a.s.)’ın duâsı:

٨رَبِّ قَدْ اٰتَيْتَنِى مِنَ الْمُلْكِ وَعَلَّمْتَنِى مِنْ تَاْوِيلِ الْاَحَادِيثِۚ فَاطِرَ السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضِ اَنْتَ وَلِيّ فِى الدُّنْيَا وَالْاخِرَةِۚ  تَوَفَّنى مُسْلِمًا وَاَلْحِقْنى بِالصَّالِحِينَ ٧

“Rabbim! Gerçekten bana mülk verdin ve bana sözlerin yorumunu öğrettin. Ey gökleri ve yeri yaratan! Dünyada ve ahirette sen benim velimsin. Benim canımı müslüman olarak al ve beni iyilere kat.”[26]

 

Buharî’de kaydedilen Rasûlüllâh(‘aleyhi’s-salâtü ve’s-selâm)’ın bir duâsı da şöyledir:[27] N

  أَللّٰهُمَّ  اغْفِرْلِى وَارْحَمْنِى وَاَلْحِقْنِى بِالرَّفِيقِ الْاَعْلَى  

Hz. Peygamber (‘aleyhi’s-salâtü ve’s-selâm), hayatın mü’min hakkında ölümden hayırlı olduğunu söyler:

لاَيَزِيدُ الْمُؤْمِنَ عُمْرُهُ إِلاَّ خَيْرًا

“Mü’min kişinin ömrü, onu hayırca ziyadeleştirir.”

وَلاَ يَتَمَيَنَّ اَحَدُكُمُ الْمَوْتَ إِيَّا مُحْسِنًا فَلَعَلَّهُ اَنْ يَزَّادَ خَيْرًا وَاِيَّا مُسِىيئًا فَلَعَلَّهُ اَنْ يَسْتَعْتِبَ

“Sizden kimse ölümü temenni etmesin. Muhsin (iyi amel üzere) ise hayır cihetiyle artacağı umulur. Kötü amel işliyorsa kötülükten dönüp Allâh’ın rızasını arayacağı ümîd edilir.” Mamafih, iyilerin de bozulma ihtimali olsa da^[28]

SAVAŞ (=DÜŞMANLA HARB) TEMENNİ ETMEME VE SAVAŞTA YAPILACAK DUÂ

وعن أبى النضر عن عبداللّٰه بن أبى أوفى رَضِىَ اللّٰهُ عَنْهُمَا قَالَ: إِنَّ رَسُولَ اللّٰه (صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم) فِى بَعْضِ أَيَّامِهِ الَّتِى لَقِىَ فِيهَا الْعَدُوَّ انْتظَرَ حَتَّى مَالَتِ الشَّمْسُ فَقَامَ فِيهِمْ فَقَالَ:

يَآ أيُّهَا النَّاسُ لاَ تَتَمَنَّوْا لِقَآءَ الْعَدُوِّ وَاسْأَلُوا اللّٰهَ الْعَافِيَةَ، وَإِذَا لَقِيتُمُوهُمْ فَاصْبِرُوا. وَاعْلَمُوۤاۤ أَنَّ الْجَنَّةَ تَحْتَ ظِلاَلِ السُّيُوفِ. ثُمَّ قَالَ: أَللّٰهُمَّ   مُنْزِلَ الْكِتَابِ وَمُجْرِىَ السِّحَابِ وَهَازِمَ الْاَحْزَابِ اهْزِمْهُمْ وَانْصُرْنَا عَلَيْهِمْ. أخرجه الشيخان وأبو داود .

Ebu’n-Nadr merhum Abdullah İbn-u Ebî Evfâ (r.a.)’dan naklen anlatıyor: “Rasûlüllâh (‘aleyhi’s-salâtü ve’s-selâm) düşmanla karşılaştığı günlerden birinde, güneşin meyletmesini bekledi. Sonra kalkıp yanındakilere şöyle dedi:

 

--- “Ey insanlar, düşmanla karşılaşmayı temenni etmeyin, Allâh’dan afiyet dileyin. Ancâk karşılaşacak olursanız sabredin, bilin ki cennet kılıçların gölgesindedir.”

 

En sonda Rasûlüllâh (‘aleyhi’s-salâtü ve’s-selâm) sözlerini şöyle tamamladı:

 

--- “Ey Kitâb’ı indiren, bulutları yürüten, (Hendek Savaşı’nda düşman müttefikler olan) Ahzâb’ı hezimete uğratan Rabbimiz, bunları da hezimete uğrat ve onlar karşısında bize yardım et!”^[29]

 

عن أنس رَضِىَ اللّٰهُ عَنْهُ قَالَ: كاَنَ رَسُولُ اللّٰه (صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم) إِذَا غَزَا قَالَ: أَللّٰهُمَّ  أَنْتَ عَضُدِى وَنَصِىرِى. بِكَ أَحُولُ وَبِكَ أَصُولُ وَبِكَ أَقَاتِلُ. أخرجه أبو داود والترمذى .

Hz. Enes (r.a.) anlatıyor: “Rasûlüllâh (‘aleyhi’s-salâtü ve’s-selâm) gazve yaptığı zaman:

--- “Ey Rabbim sen benim destekçim ve yardımcımsın. Senin sayende çâre düşünür, senin sayende saldırır, senin sayende mukâtele ederim” derdi.^[30]

---

[1] A’râf Sûresi, 7/205.

[2] İhyâu ‘Ulûmi’d-dîn 1/877-887.

[3] Rûhu’l-Furkân 2/310.

[4] Rûhu’l-Furkân, 2/314.  

[5] Buhârî,  Deavât, 12/342.

[6] Rûhu’l-Furkân, 2/316, (Tirmizi: 3370.)

[7] Neml Sûresi, 27/62.

[8] Kütüb-i Sitte, 6/510, 3/278.

[9] Buhârî, Daavât, 12/342.

[10] Kütüb-i Sitte, 6/544-545, İhyâ, 1/877.

[11] Ali el-mütteki, Kenzü’l-Ummâl: 2/72-73,No:3182 rrf. 2/321

[12] Bakara Sûresi, 2/186.

[13] Said Ramazan el-Bûtî’nin Akâid konferansından yararlanılarak hazırlanmıştır.

[14] Tirmizî, Nikâh 16, (1106); Ebû Dâvûd, Edeb 22 (4841).; (Kütüb-i Sitte 15/524)

[15] Tirmizî, Da’avât, 1.

[16] Furkân Sûresi, 25/77’den.

[17] En’âm Sûresi, 6/52’den. Kureyş’in ileri gelenleri Hz. Peygamber’e, “Fakir müslümanları yanından kovarsan seninle gelir otururuz” demişlerdi. Hz. Peygamber de --- “Ben mü’minleri kovamam” buyurmuştu. Onlar, “Bâri biz senin yanına geldiğimizde onlar kalkıp gitsinler, biz çıkınca girsinler. Çünkü biz bunlarla oturmayı gururumuza yediremiyoruz,” demişlerdi. Rasûlüllâh da bu kişilerin bu sâyede müslüman olabileceklerini düşünerek teklifi kabûl etmek üzere iken bu Âyet-i Kerîme inmiştir.

[18] Kehf Sûresi, 18/28’den.

[19] İ’tikat Risâlesi, A. Mahmut ÜNLÜ, S: 91, Dila Yay. İst./2007. (Miftâh-u Kenzi’l-Esrâr Fi’t-Tarîkati’n-Nakşibendiyye, Sh: 94. (İbn-i Sünnî, Amelül yevmi ve’l-leyle, Sh: 232, No:658)

[20] En’âm Sûresi, 6/124

[21] أخرجه الخمسة إ النسائى، ولم يذكر أبو داود: [وَإنْ أصْبَحْتَ الخ].وفي أخرى للترمذى: [كَانَ ﷺ إذَا أرَادَ أنْ يَنَامَ تَوَسَّدَ يَمِينَهُ وَقالَ: اللَّهُمَّ قِنِى عَذَابَكَ يَوْمَ تَجْمَعُ، أوْ تَبْعَثُ عِبَادَكَ].(الرَّغْبَةُ): طلب الشئ وإرادته، (والرَّهْبَةُ): الفزع .

[22] [Buhârî, De’avât 7,9; Tevhid 34; Müslim, Zikr 56, (2710); Tirmizî, De’avât 76, (3391); Ebû Dâvud, Edeb 107, (5046, 5047, 5048).]; Kütüb-i Sitte, İ.CANAN, 7/53.

Tirmizî'nin bir rivayetinde şöyle denmiştir: “Rasûlüllâh (‘aleyhi’s-salât-ü ve’s-selâm), uyumak isteyince sağ yanı üzerine dayanır ve şöyle dua ederdi: “Allâhım!  Kullarını topladığın -veya yeniden dirilttiğin- gün, beni azâbından koru”.

 

[23] Kütüb-i Sitte 4/397 (Hüccetullahu’l-Baliğa’dan)

[24] Kütüb-i Sitte 5/5 (Buhârî, Merdâ 19, De’avât 30; Müslim, Zikr 10, (2680); Tirmizî, Cenâiz 3, (971); Ebu Davud, Cenâiz 13, (3108, 3109); Nesâî, Cenâiz 1, (4, 3)

[25] Neml Sûresi 27/19

[26] Yusuf Sûresi 12/101

[27] Kütüb-i Sitte 5/6,7

N Bu duâların ölüm geldiği ana mahsus olduğu belirtilir, yani bu duâlarda ölümün âcilen gelmesi istenmiyor, “Öleceğimiz vakit hayırlı bir sonla hayatımız kapansın,  öbür dünyada salihlerle birlikte olalım” temennisinde, duâsında bulunuluyor” denmiştir. Ayrıca, “Duâlarda ölüme yer verilmesi, ölmeyi istemek değil, ölüm hâdisesini zihinde canlı tutmak, unutmamak içindir” şeklinde açıklama da yapılmıştır.

[28] Kütüb-i Sitte 5/5-7

[29] Kütüb-i Sitte 5771 Buharî, Cihâd 156, 22, 32, 112, Temennî 8; Müslim, Cihâd 20, (1742), Ebu Dâvud, Cihâd 98, (2631)

[30] Kütüb-i Sitte 5/77 (Tirmizî, Da’avât 132, (3578); Ebu Dâvud, Cihâd 99, (2632)